Robert Helsmoortel - Antwerpen 1922 - 2007
Toen hij zes was richtte zijn vader voor hem de zolder van hun woning aan de Antwerpse haven in als atelier. Zijn vader had al zeer vroeg de kunstenaar in hem ontdekt. Robert Helsmoortel studeerde aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten en het Hoger Instituut te Antwerpen, kreeg er les van kunstenaars Walter Vaes en Jacques Gorus en behaalde verschillende eerste prijzen. Met de bescherming van Koningin Elisabeth van België vertrok hij naar Spanje, Frankrijk en Italië om er zijn artistiek palet te gaan verruimen. Hij stelde tentoon in verschillende Europese hoofdsteden, kreeg “One Man Shows” in o.a. Parijs en het Palazzo Strozzi in Firenze en realiseerde indrukwekkende projecten voor officiële gebouwen, zoals een muursculptuur voor het Ingeco gebouw te Barcelona en een canvas van 300mX10m voor de inkomhal van de wereldtentoonstelling Expo 58 te Brussel. In 1959 scheepte Helsmoortel in op een vrachtschip om de overtocht naar de Verenigde Staten te maken voor wat een studiereis van 6 maanden moest worden. Hij werd er opgemerkt en gesponsord door Roland Redmond, de voorzitter van New York’s Metropolitan Museum en stelde tentoon in de galerieën Seligman en Poindexter. Terwijl hij bleef tekenen en schilderen werd Helsmoortel meegesleept door de fascinerende vernieuwing van de architectuur in de Verenigde Staten en liet er een monumentaal oeuvre achter. Monumentaal in de letterlijke betekenis van het woord: kolossale beelden in o.a. New York, Florida, Montreal en Mexico. Zo creëerde hij in opdracht van American Airlines een muursculptuur voor Kennedy Airport en voor het plaatsje Ville-Marie in Canada ontwierp hij, in samenwerking met de architect I.M.Pei, een 18 meter lange schermsculptuur ”La plus grande sculpture en aluminium au monde”. Voor een verzamelaar plaatste hij een immens monument in staal in de Atlantische Oceaan. Helsmoortel vertegenwoordigde Amerika in 1967 op de Internationale tentoonstelling ‘Artists and Architecture’ in Londen, hij exposeerde er samen met Andre Bloc, Victor Passmore, Pablo Picasso, Victor Vasarely, Barbara Hepworth en Henry Moore die daar hun respectievelijke landen vertegenwoordigden. Robert Helsmoortel maakte monumentale sculpturen, Bas-reliëfs, muurschilderingen en schilderijen in opdracht van de meest vooraanstaande bedrijven, zoals AT&T, Freuhauf Company, Alcan, Steelcase, American Airlines, Time and Life Corporation, Barnett Bank, Kay Rosansky Corporation, en N.B.C. Broadcasting. Werk van Robert Helsmoortel vinden we in vele grote verzamelingen, zoals het Art Institute of Chicago, de Whitney-Payson Collection, de Piaget Collection in Genève en de Koninklijke Verzameling in Brussel.
Sinds 2006 organiseert kunstpromotor Ingrid Verbraeken in eigen land tentoonstellingen met olieverfschilderijen, aquarellen, tekeningen, sculpturen en archiefmateriaal uit Helsmoortel's oeuvre met de bedoeling ook Belgen met deze uitzonderlijke kunstenaar in contact te brengen.
Robert Helsmoortel leefde en werkte tot in het jaar 2000 in de Verenigde Staten, zowel in New York als in Florida. Zijn laatste levensjaren verbleef hij steeds langere perioden in zijn atelier in Antwerpen samen met zijn Canadese echtgenote. ‘Zoals een oude olifant zijn roots opzoekt om te sterven’, zo omschreef hij zijn terugkeer naar zijn geboortestad Antwerpen. Op 28 december 2007 stierf hij aldaar, op de plek waar hij het liefst van al verbleef: temidden van zijn kunstwerken.
‘Het oeuvre van beeldhouwer-schilder Robert Helsmoortel is gebaseerd op de realiteit van ruimte en tijd en kenmerkt zich door een eenvoud van vloeiende lijnen en organische vormen; het reflecteert de ware natuur van het universum.
Robert Helsmoortel is trouw gebleven aan het kunstcredo van zijn jeugd. Hij ging in tegen de stroom van de museumkitch en de slechte smaak. Hij negeerde het para-artisitiek gedaas, het opgeblazen evenement en de ik-uitvergroting. Zijn ego-decentrisme laat ons, kijker, ruimte voor innerlijke reizen en geestelijke vrijheid. Hij was een zeer talentrijke modernist, onvergelijkbare grootmeester van de eenvoudige lijn met een tijdloze uitstraling.'
Frans Boenders, Kunstcriticus -Voorzitter van de Koninklijke Academie van Wetenschappen en Kunst.